De anderen in ons
We zijn op een diep, biologisch niveau zo verbonden met al het leven om ons heen, maar toch denken we dat 'natuur' iets compleet anders is dan ‘mens’. In 2021 en 2022 onderzocht ik samen met filosofen, wetenschappers en kunstenaars in het project Creating Life voor het filosofieplatform Future Based de verschillende manieren waarop leven op aarde ontstaat, groeit, fuseert en elkaar beïnvloedt. We zijn veel meer met elkaar verbonden dan we denken. We ontstaan en leven in ononderbroken verbinding met anderen.
Celdeling van zebravis (c) Cell Image Library
Feit: je bestond in de baarmoeder van je grootmoeder en de cellen van je moeder (mogelijk broer of zus) bevinden zich in jou.
Als foetus in het lichaam van je grootmoeder bevatten de eierstokken van je moeder 4 miljoen eicellen, en een daarvan werd jij. Vanwege de onderlinge verbondenheid van moeder en foetus (die eigenlijk één organisme kan zijn) worden cellen uitgewisseld via een proces dat microchimerisme wordt genoemd. Deze cellen zweven niet willekeurig rond. Onderzoekers hebben in het hart-architectuur van een kind cellen van de moeder gevonden. En omgekeerd ook cellen van foetale oorsprong in de hersenen van bejaarde vrouwen. We zijn letterlijk een veelheid van individuen. En dit is nog maar het begin van het verhaal.
Fragment uit video collage Creating Life
De helft van je cellen zijn niet van jou
Je lichaam bestaat uit onnoemelijk veel cellen. Meer dan helft is niet ‘van jou’. Maar wat betekent dat eigenlijk? Een deel van onze cellen krijgen we mee van onze ouders, dat noemen we dan ‘onze eigen cellen’. Een ander deel heeft een wat meer los-vaste relatie met ons lijf: ons microbioom. Meestal krijg je die mee van je moeder, bij de geboorte. Bij een keizersnee wordt je voornamelijk gekoloniseerd door de bacteriën in het ziekenhuis. Hoe dan ook worden deze microben een essentieel onderdeel van je. Ze maken je immuunsysteem, je gemoedstoestand en tot wie je je fysiek aangetrokken voelt. Deze cellen zijn net zozeer ‘jij’ als de andere cellen. Maar het is een fluïde onderdeel van je lichaam: we wisselen continue microben uit met andere mensen, omgevingen en oppervlakten.
We ontstaan en overleven in relatie tot anderen
Het verhaal van wat een individu is wordt nog ingewikkelder als we naar schimmels kijken. Deze verenigen meerdere individuen in een ‘lichaam’, dat bovendien niet gebonden is aan een vaste vorm en zich kilometers in dunne ondergrondse draden uitstrekt. Het schimmelmycelium heeft er geen enkel probleem mee om voortdurend met anderen samen te smelten en zich weer af te takken. Bovendien verbinden ze plantenwortels met elkaar en taxi-en voedingsstoffen heen en weer. In deze symbiotische relatie zijn planten en schimmels innig verstrengeld.
Al deze verkenningen wijzen op de onderlinge verbondenheid van het leven en hoe een duidelijke scheiding tussen soorten en individuen niet bestaat. We zijn tegelijkertijd individuen, massa's en delen van anderen (zelfs andere soorten).
Dit inzicht kan is het fundament van het pleidooi om de relatie met andere soorten te versterken in het transformeren van onze samenleving. Het is niet ‘wij of de natuur’, het is ‘wij, de natuur’, en we hebben de rest van het ecosysteem nodig om te overleven, laat staan te groeien en bloeien, als relationele soort.
Bekijk het video collage van Creating Life hieronder of beluister de inspirerende gesprekken als podcast op de website van Future Based.